มะเร็งถุงน้ำดี Cacinoma of gallbladder

มะเร็งถุงน้ำเกิดจากเซลล์ของถุงน้ำดี หรือท่อน้ำดีกลายเป็นมะเร็ง ถุงน้ำดีมีหน้าที่เก็บน้ำดีและทำให้น้ำดีมีความเข้มข้นขึ้น น้ำดีนี้สร้างที่ตับและมาเก็บกักที่ถุงน้ำดี หน้าที่ของน้ำดีจะทำการสลายหรือย่อยไขมันในลำไส้

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

สาเหตุของมะเร็งถุงน้ำดียังไม่มีใครทราบ แต่ก็มีปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เป็นมะเร็งถุงน้ำดีได้เพิ่มขึ้น ปัจจัยเสี่ยงได้แก่

• นิ่วในถุงน้ำดีและการอักเสบ ผู้ป่วยมะเร็งถุงน้ำดีมักจะมีประวัติเป็นนิ่วในถุงน้ำด ีและหรือถุงน้ำดีอักเสบ แต่ผู้ป่วยโรคนิ่วในถุงน้ำก็ไม่จำเป็นต้องเป็นมะเร็งถุงน้ำดี
• Polyps เป็นเนื้องอกที่ไม่เป็นมะเร็งแต่จะเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งถุงน้ำดี
• ความพิการของท่อหรือถุงน้ำดี ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของถุงน้ำดีจะมีโอกาสเกิดมะเร็งถุงน้ำดี
• ผู้ที่มีถุงน้ำดีที่เรียกว่า Porcelain gall bladder จะมีแคลเซี่ยมเกาะที่ผนังของถุงน้ำดีซึ่งจะเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งถุงน้ำดี
• การสูบบุหร่ก็จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งถุงน้ำดี
• ประวัติครอบครัว ผู้ป่วยที่ประวัติครอบครัวโดยเฉพาะพี่น้องหรือพ่อแม่จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งถุงน้ำดี
• คนอ้วน คน้วนจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งถุงน้ำดี

อาการของผู้ป่วยมะเร็งถุงน้ำดี

ผู้ป่วยมะเร็งถุงน้ำดีในระยะแรกเริ่มจะจะไม่มีอาการโดยมากจะทราบเพราะการผ่าตัดอย่างอื่นและพบโดยบังเอิญ ส่วนใหญ่ของผู้ป่วยมะเร็งถุงน้ำดีจะมาในระยะสุดท้ายของโรค อาการที่สำคัญได้แก่ ไข้เจ็บชายโครงขวา บางรายอาจจะมีอาการดีซ่านตัวเหลืองตาเหลือง ท้องอืด น้ำหนักลด

เราจะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นโรคมะเร็งถุงน้ำดี

เนื่องจากผู้ป่วยมะเร็งถุงน้ำดีระยะเริ่มแรกไม่มีอาการดังนั้นการตรวจโดยเครื่องมือจะช่วยในการวินิจฉัย เครื่องมือดังกล่าวได้แก่

• เครื่อง Ultrasound โดยใช้คลื่นเสียงตรวจทำใ้เกิดเสียงสะท้อนกลับมา หากมีเงาผิดปกติจะทำให้สงสัยว่าเป็นมะเร็งถุงน้ำดี
• การตรวจ computer ช่องท้อง การตรวจนี้ใช้เวลา 10-30 นาทีก็จะได้คำตอบ
• การตรวจโดยใช้คลื่นแม่เหล็ก MRI (magnetic resonance imaging) scan ใช้เวลาตรวจประมาณ 1 ชั่วโมงและเสียงดังในระหว่างการตรวจ
• การตรวจโดยการส่องกล้อง ERCP (endoscopic retrograde cholangio-pancreatography) วิธีการส่องกล้องแล้วสวนดีเข้าในทางเดินน้ำดี ซึ่งจะทำให้เห็นถุงน้ำดีและทางเดินน้ำดี
• การฉีดสีเข้าเส้นเลือด Angiogram เนื่องจากถุงน้ำดีอยู่ใกล้อวัยวะเช่นหลอดเลือดจึงต้องฉีดสีเพื่อดูว่ามะเร็งมีการแพร่กระจายไปยังอวัยวะใกล้เคียง
• การเจาะหน้าท้องเพื่อส่องกล้องเข้าไปดู Laparoscopy วิธีการนี้แพทย์จะเห็นอวัยวะภายในและถุงน้ำดี
• และหากแพทย์ไม่สามารถวินิจฉัยได้แพทย์จะผ่าตัดเพื่อเข้าไปดูว่าเป็นโรคอะไรกันแน่

ระยะของโรค

การทราบระยะของโรคจะทำให้เราวางแผนในการรักษา โดยอาศัยขนาดของเนื้องอก การแพร่กระจายของโรค โดยแบ่งออกเป็น

• ระยะที่1Stage 1 หมายถึงมะเร็งถุงน้ำดีที่มีเซลล์มะเร็งอยู่ที่ผนังของถุงน้ำดีพบได้ประมาณ1/4ของผู้ป่วย
• ระยะที่2Stage 2 มะเร็งแพร่กระจายเต็มผนังถุงน้ำดีแต่ยังไม่แพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง
• ระยะที่3Stage3 มะเร็งแพร่ไปยังอวัยวะใกล้เคียง เช่น ตับ กระเพาะ
• ระยะที่4 มะเร็งแพร่กระจายไปยังอวัยวะใกล้เคียงอย่างน้อยสองแห่ง

Grading

หมายถึงลักษณะของเซลล์มะเร็งที่เห็นจากกล้องจัดได้เป็น low grade หมายถึงเซลล์มะเร็งจะมีลักษณะคล้ายเซลล์ปกติ มะเร็งชนิดนี้จะแพร่กระจายช้าส่วน high grade มะเร็งพวกนี้จะแพร่กระจายได้เร็ว

การรักษา

การเลือกชนิดของการรักษาขึ้นกับระยะของโรค สุขภาพของผู้ป่วย

การผ่าตัด

หากผู้ป่วยสุขภาพดีและโรคเป็นในระยะแรกเริ่มการผ่าตัดจะเป็นการรักษาหลัก แต่หากมะเร็งแพร่กระจายแล้วการผ่าตัดก็อาจจะช่วยทำให้อาการดีขึ้น

การให้รังสีรักษา

โดยการใช้รังสีที่มีพลังงานสูงทำลายเซลล์มะเร็งผู้ ป่วย มะเร็ง

การใช้เคมีบำบัด

โดยการใช้ยาฆ่าเซลล์มะเร็ง แต่ได้ผลไม่ดี

หากเซลล์มะเร็งอุดกลั้นทางเดินน้ำดีแพทย์อาจจะใส่หลอดหรือที่เรียกว่า stent เพื่อระบายน้ำดี