โรคหลอดเลือดแดงตีบ

ท่านเคยปวดขาหรือขาไม่มีแรงเมื่อเดินบ้างหรือไม่

เวลาที่ท่านเดินเร็วๆ เดินขึ้นบันได หรือแม้ขณะเดินเล่น แล้วเกิดอาการปวดเมื่อยที่น่อง และสะโพก เมื่อพักสักครู่แล้วหายปวด อาการอย่างนี้เป็นตลอด และจะปวดเมื่อเดินด้วยระยะทางเท่าๆเดิม อาการเช่นนี้เป็นสัญญาณเตือนว่าท่านอาจจะมีอาการของเส้นเลือดแดงที่ขาตีบ ทำให้เลือดไปเลี้ยงที่ขาน้อยลง จึงเกิดตะคริวหรือปวดเมื่อยเวลาเดิน ไม่มีการรักษาใดที่จะทำให้โรคนี้หายเป็นปลิดทิ้งทันที

สัญญาณเตือน

หากเส้นเลือดตีบไม่มาก หรือ อาจจะมีการไหลเวียนของเลือดจากเส้นเลือดใกล้เคียง ทำให้ไม่มีอาการอะไรเลย ต่อเมื่อเส้นเลือดตีบมากขึ้น เลือดไปเลี้ยวอวัยวะส่วนนั้นไม่พอผู้ป่วยจะมีอาการ

• ปวดน่อง
• ตะคริว
• ชาเท้า
• อ่อนแรง

โดยเฉพาะ เมื่อเวลาเดิน และจะเริ่มมีอาการปวดเมื่อเดินได้ระยะทางใกล้เคียงกัน อาการจะเป็นๆหายๆทางการแพทย์เรียก I ntermittent Claudication เมื่อเส้นเลือดตีบมากขึ้นจะเกิดอาการปวดแม้ขณะพัก 

การไหลเวียนของเลือด

เลือดจะเริ่มตนจากหัวใจสูบฉีดเลือดไปตามหลอดเลือดแดงใหญ่ เพื่อไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆของร่างกาย เลือดดำหรือเลือดที่ได้ไปเลี้ยงร่างกายจะกลับไปทางหลอดเลือดดำ และกลับเข้าสู่หัวใจ

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรค

มีปัจจัยเสี่ยงหลายประการที่จะทำให้เกิดโรคหลอดเลือดแดงตีบ ปัจจัยต่างๆได้แก่

• กรรมพันธ์
• วัยสูงอายุ
• หลอดเลือดแดงแข็ง
• การสูบบุหรี่
• โรคความดันโลหิตสูง
• โรคเบาหวาน
• โรคไขมันในเลือดสูง
• คนอ้วน
• การขาดการออกกำลังกาย
• เพศ

เมื่อไปพบแพทย์

หากท่านมีอาการดังกล่าวต้องแจ้งให้แพทย์ทราบอย่างละเอียด เมื่อแพทย์สงสัยแพทย์จะซักประวัติเพิ่มเติม ครวจร่างกายเพิ่มเติม และส่งตรวจพิเศษเพิ่มเติม

ประวัติและการตรวจร่างกาย

• แพทย์จะถามถึงโรคประจำประวัติครอบครัว
• โรคที่ผู้ป่วยเป็นอยู่
• ยาที่ผู้ป่วยรับประทาน
• การออกกำลังกาย
• การสูบบุหรี่
• อาการทั่วๆไป
• อาการของการเจ็บขา

สิ่งที่สังเกตเห็นเมื่อเส้นเลือดแดงตีบ

• ขนที่เท้าหรือขาจะน้อย
• สีผิวของขาจะคล้ำขึ้น บางรายอาจจะซีด
• คลำชีพขจรที่หลังเท้าไม่ได้
• เท้าจะเย็นอุณหภูมิเท้าสองข้างไม่เท่ากัน
• เสื่อมสมรรถภาพทางเพศในชายที่เป็นความดันโลหิตสูง
• แผลเรื้อรังที่เท้า
• เล็บหนาตัว
• หากเป็นมากจะมีการเน่าของนิ้ว

การตรวจวินิจฉัยโรค

• การตรวจด้วยวิธี ankle-brachial index (ABI) คือการวัดความดันโลหิตที่แขนทั้งสองข้างและขาทั้งสองข้าง และนำเปรียบเทียบกัน ปกติความดันที่ขาจะสูงกว่าที่แขน 
• การใช้หูฟังเสียงที่หลอดเลือดแดงที่ขา หากได้ยินเสียง แสดงว่ามีการตีบของหลอดเลือด
• การตรวจด้วยเครื่องดอปเปลอร์

หากการตรวจเบื้องต้นพบว่า หลอดเลือดแดงตีบค่อนข้างมาก และจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดแก้ไข ท่านอาจจะต้องได้รับการฉีดสีเพื่อตรวจหลอดเลือดเพิ่มเติม โดยอาศัยพิธีพิเศษร่วมกับการถ่ายภาพรังสีต่อเนื่อง จะช่วยให้ตรวจการไหลเวียนของโลหิตและตำแหน่งของการตีบแคบหรืออุกตันได้

• การฉีดสี Arteriogram โดยการฉีดสีเข้าไปในเส้นเลือด เพื่อดูตำแหน่งเส้นเลือดที่ตีบ
• Magnetic resonance angiography (MRA). โดยการใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
• CT Angiography (CTA). การใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ร่วมกับการฉีดสี จะทำให้การวินิจฉัยแม่นยำมากขึ้น

นอกจากนั้นจะต้องตรวจหาปัจจัยเสี่ยงของการเกิดหลอดเลือดแดงตีบ เช่น

• ระดับน้ำตาลในเลือด
• ระดับไขมันในเลือด
• การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ

การรักษา

การที่เกิดหลอดเลือดแดงตีบไม่ใช่เกิดจากการเสื่อมจากอายุ แต่เป็นการเกิดหลอดเลือดตีบจากโรค atherosclerosis หากเกิดหลอดเลือดแดงที่ขาตีบจะต้องคำนึงถึงว่าอาจจะมีหลอดเลือดที่อื่นตีบ เช่นหลอดเลือดหัวใจเป็นต้น

การรักษาทั่วๆไป

• การเดินเป็นวิธีการที่ดีที่สุด กระตุ้นให้เดินจนกระทั่งเริ่มปวด แล้วหยุด เมื่อหายปวดเริ่มเดินใหม่ การเดินจะทำให้หลอดเลือดที่ขามีการสร้างขึ้นใหม่ ช่วยทำให้เดินได้นานขึ้น ปวดน้อยลง 
• หลีกเลี่ยงการประคบน้ำแข็งหรือน้ำร้อน
• สวมรองเท้าที่คับพอดี
• หลีกเลีบงอาหารที่ให้พลังงานมากเกินไป หรืออาหารมันมากเกินไป
• หยุดสูบบุหรี่
• รับประทานอาหารที่มีวิตามินบีมาก
• การดูแลเท้า
• การออกกำลังกาย

การรักษาด้วยยา

• การใช้ยา
  1. ยาต้านเกล็ดเลือด Anti-Platelet Agents – ยาในกลุ่มนี้จะลดปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง ทำให้เดินได้ไกลขึ้น ยาที่สำคัญได้แก่
     • Aspirin - ขนาด (81-325 mg) เปแ็นยาหลักที่ใช้รักษา
     • Clopidogrel bisulfate (Plavix?) – เป็นยาต้านเกล็ดเลือดใหม่ที่ใช้รักษาโรคหัวใจ
  2. Anticoagulation Agents – ยาละลายลิ่มเลือด ยาที่ใช้ได้แก่
     • Warfarin (Coumadin?) – การปรับยาต้องเจาะเลือดตรวจ เพราะหากให้มากไปอาจจะเกิดเลือดออกในช่องท้องหรือสมอง
     • Enoxapari,flaxiparine? –เป็นยาฉีดที่ใช้ในช่วงแรกก่อนที่ยากินจะออกฤทธิ์.
  3. ยาอื่นๆ – ได้แก่ยาที่ขยายหลอดเลือดได้แก่
     • Trental?
     • Pletal?
• การควบคุมระดับไขมันในเลือด
• การให้ยาขยายหลอดเลือด
• การควบคุมความดันโลหิต
• การควบคุมโรคเบาหวาน

การให้ยา Beta-block ,estrogen อาจจะทำให้อาการเส้นเลือดแดงตีบเป็นมากขึ้น

หากการรักษาด้วยยาแล้วยังมีอาการปวดต้องรักษาด้วยวิธีอื่น

• การทำ Balloon angioplasty แพทย์จะสอดสายเข้าไปหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบ แล้วเอาบอลลูนดันส่วนที่ตีบให้ขยายพร้อมทั้งใส่ขดลวด
• การผ่าตัด Bypass โดยการใช้เส้นเลือดเทียมต่อข้ามส่วนที่ตัน

การป้องกัน

• ป้องกันและรักษาโรคหัวใจ
• รักษาระดับไขมันให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• หยุดสูบบุหรี่
• รักษาน้ำหนัก อย่าให้อ้วน
• ควบคุมระดับน้ำตาลให้ใกล้เคียงปกติ

ติดต่อกับแพทย์ประจำตัวของท่านหากมีอาการดังต่อไปนี้

• วิงเวียนศรีษะ หน้ามือจะเป็นลม หรือเกิดอาการอ่อนแรง
• หายใจไม่ทั่วท้อง หัวใจเต้นเร็ว หรือเต้นไม่เป็นจังหวะ แน่นหน้าอก
• มีไข้