ไข่ขาวในปัสสาวะหรือ Proteinuria

Protein ในเลือดส่วนใหญ่เป็น Albumin ซึ่งจะเป็นส่วนประกอบของเนื้อเยื่อต่างๆของร่างกาย เช่น กล้ามเนื้อ กระดูก ผม เล็บ และยังมีหน้าที่อื่นๆเช่นทำให้เลือดแข็งตัว เป็นภูมิคุ้มกันโรค เมื่อเลือดผ่านเข้าไต Proteinuria มีโมเลกุลใหญ่ไม่สามารถกรองผ่านไตได้ ดังนั้นเราจึงตรวจไม่พบ Proteinuria ในปัสสาวะ

คนปกติจะมีไข่ขาวในปัสสาวะหรือไม่

ปกติปัสสาวะของคนจะตรวจไม่พบไข่ขาว Protein ไข่ขาวหรือ Protein ส๋วนใหญ่เป็น Albumin ดังนั้นหากตรวจพบ Protein ก็หมายถึงตรวจพบ Albumin นั่นเอง การตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะจะบ่งบอกว่าเริ่มจะเกิดโรคไต หากไม่ตรวจแต่แรกก็อาจจะกลายเป็นโรคไตเสื่อม และในที่สุดกลายเป็นโรคไตวายเรื้อรัง ดังนั้นการตรวจปัสสาวะเพื่อหา Albumin ในผุ้ป่วยบางโรคเช่น โรคเบาหวาน ความดันดลหิตสูงจึงมีความจำเป็น

วิธีการตรวจไข่ขาวในปัสสาวะ

1. โดยการใช้แทบตรวจปัสสาวะจุ่มในปัสสาวะแล้วเทียบสี จะตรวจพบไข่ขาวเมื่อมีปริมาณโปรตีน 300-500 มก ข้อเสียคือไม่สามารถวัดปริมาณโปรตีน
2. วัดปริมาณ Protein ที่ขับออกมาตลอด 24 ชั่วโมงโดยการเก็บปัสสาวะตลอดทั้งวันและส่งตรวจหาโปรตีน และค่า Creatinin
3. การตรวจปัสสาวะหาค่า Protein Creatinine

• ค่าอัตราส่วน Protein/ Creatinine ค่าปกติจะน้อยกว่า 0.2
• ค่าอัตราส่วน Albumin/ Creatinineค่าปกติจะน้อยกว่า 30 mg/g creatinineหาค่าดังกล่าวอยู่ระหว่าง 30-300 แสดงว่ามีไข่ขาวออกมาในปริมาณไม่มาก หากมากกว่า 300 mg/g แสดงว่าไข่ขาวออกมาม

ผู้ป่วยท่านใดที่เสี่ยงต่อการเกิดไข่ขาวในปัสสาวะ

ผู้ที่มีภาวะดังต่อไปนี้จะตรวจปัสสาวะหาไข่ขาว(protein)

• ผู้ป่วยโรคเบาหวานทั้งชนิดที่ 1และชนิดที่ 2 การตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะจะเป็นสัญญาณของการเป็นโรคไต
• ผู้ป่วยโรคความดันดลหิตสูง
• ผู้ป่วยโรคไตอักเสบ

ปัจจัยที่มีผลต่อไข่ขาวในปัสสาวะ

หากตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะก็ไม่ได้หมายความถึงจะเป็นโรคไตเพราะมีหลายภาวะที่ทำให้ตรวจปัสสาวะแล้วพบไข่ขาว ปัจจัยดังกล่าวได้แก่

• การออกกำลังกาย
• ภาวะหัวใจวาย
• การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
• มีไข้
• การใช้ยา NSAID,aceI,ARB
• คนอ้วน

ดังนั้นเมื่อตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะแล้วจะต้องหาปัจจัยต่างๆเหล่านี้และแก้ไขและตรวจปัสสาวะซ้ำ

ไข่ขาวในปัสสาวะหายเองได้หรือไม่

ไข่ขาวในปัสสาวะแบ่งออกเป็นสามชนิดได้แก่

1. ไข่ขาวในปัสสาวะที่หายเองได้ Transient proteinuria มักจะพบในคนที่มีไข้ หรือออกกำลังกาย อยู่ในที่หนาว หรือมีความเครียดไข่ขาวนี้หายได้เองเมื่อภาวะที่กระตุนดังกล่าวหายไปแล้ว ภาวะนี้จะไม่กลายเป็นไตวายปริมาณไข่ขาวมักจะน้อยกว่า 1 กรัมต่อวัน
2. ไข่ขาวในปัสสาวะเมื่ออยู่ในท่ายืน Orthostatic (postural) proteinuria ไข่ขาวมักจะน้อยกว่า 1 กรัมต่อวันจะตรวจพบเมื่ออยู่ในท่ายืน เมื่อนอนไข่ขาวก็จะหายไป
3. เมื่อตรวจปัสสาวะ 2-3 ครั้งยังพบไข่ขาวทุกครั้งที่ตรวจเราเรียกว่า Persistent proteinuria ซึ่งจะบ่งว่ามีโรคที่ไต ปริมาณไข่ขาวก็สามารถบอกตำแหน่งของโรคไตได้

เมื่อแพทย์ตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะแพทย์จะตรวจอะไรต่อ

เมื่อเราตรวจสุขภาพ ตรวจปัสสาวะพบไข่ขาวในปัสสาวะอย่างน้อยสามครั้งจึงจะบอกว่ามีไข่ขาวในปัสสาวะซึ่งผลการตรวจโดยแทบตรวจปัสสาวะจะได้ผลดังนี้

• Trace = 5-20 mg/dL.
• 1+ = 30 mg/dL.
• 2+ = 100 mg/dL.
• 3+ = 300 mg/dL.
• 4+ = greater than 2,000 mg/dL.

เมื่อตรวจยืนยันว่ามีไข่ขาวในปัสสาวะแน่นอนแพทย์จะตรวจเพิ่มเติมดังนี้

• ซักประวัติเพิ่มเติมโดยเฉพาะประวัติการใช้ยา ประวัติการเจ็บป่วยในครอบครัว ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต อาชีพ
• วัดความดันโลหิต
• เจาะเลือดตรวจเช่น การทำงานของไต
• ตรวจเลือดหาระดับน้ำตาลในเลือด.
• ตรวจเลือดหาระดับไขมันในเลือด
• นำปัสสาวะไปส่องกล้องตรวจหาเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว หากมีเม็ดเลือดขาวมากและย้อมพบเชื้อแบคทีเรียสาเหตุของไข่ขาวในปัสสาวะน่าจะเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
• วัดระดับโปรตีนในปัสสาวะ24 และระดับ creatinine เพื่อประเมินความรุนแรงของไข่ขาวในปัสสาวะเพื่อพิจารณาวางแผนการรักษา:
  • Protein/creatinine ratio >100 mg/mmolผู้ป่วยจะต้องไปพบแพทย์โรคไต
  • Protein/creatinine ratio >45 mg/mmolและตรวจพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะจะต้องพบแพทย์เฉพาะโรคไต
  • Protein/creatinine ratio<45 mg/mmol.ให้การดูแลเหมือนผู้ป่วยที่เริ่มเป็นโรคไต
  • ปริมาณ Protein มากกว่า 3.5 กรัมต่อวันจะจัดอยู่ในกลุ่มเนฟโฟติค

• ตรวจเลือดเพื่อหาว่ามีโรค SLE
• ตรวจ Ultrasound ของไต
• บางรายอาจจะต้องเจาะชิ้นเนื้อไตเพื่อตรวจเนื้อไตทางกล้องจุลทัศน์

ความสำคัญของการตรวจพบไข่ขาวในปัสสาวะ

ปริมาณไข่ขาวในปัสสาวะจะเป็นตัวที่กำหนดว่าว่าผู้ใดจะกลายเป็นโรคไตวาย ผู้ที่มีไข่ขาวในปัสสาวะน้อยโอกาศเสี่ยงที่จะกลายเป็นโรคไตวายจะต่ำ ผู้ที่มีไข่ขาวในปัสสาวะสูงมีโอกาศจะกลายเป็นโรคไตวายสูง นอกจากนั้นปริมาณไข่ขาวในปัสสาวะยังสัมพันธ์กับการเกิดโรคหัวใจ อัตราการเสียชีวิต

ผู้ที่มีไข่ขาวในปัสสาวะจะมีอาการอะไรบ้าง

ผู้ที่มีไข่ขาวในปัสสาวะจะไม่มีอาการอะไร หากมีปริมาณไข่ขาวในปัสสาวะปริมาณมากเวลาปัสสาวะลงในโถส้วมจะเป็นฟอง หากร่างกายสูญเสียไข่ขาวไปมากจะทำให้เกิดอาการบวมบริเวนเท้า หนังตา

ต่อหน้าที่สองการักษาไข่ขาวในปัสสาวะ